Tóm tắt tác phẩm “Ikigai: Bí mật để sống lâu và hạnh phúc của người Nhật” xuất bản năm 2017 của các tác giả Héctor García và Francesc Miralles.

---

Tổng quan

Ở làng Ogimi, Nhật Bản, 80 tuổi vẫn được coi là trẻ. Nhiều cư dân trong làng đã lên đến 90, 100, thậm chí 110. Sẽ thế nào nếu những hiểu biết mà những người lớn tuổi thu thập được có thể mang lại cho tất cả mọi người một tuổi thọ cao hơn?

Trong tác phẩm Ikigai: Bí mật để sống lâu và hạnh phúc của người Nhật xuất bản năm 2017, các tác giả Héctor García và Francesc Miralles đã nghiên cứu về những người “siêu thọ”, một thuật ngữ chỉ những người ít nhất 110 tuổi. Họ đặc biệt tập trung vào cư dân của Okinawa, một tỉnh ở Nhật Bản được biết đến với lòng hiếu khách và sự hài hước của cư dân. Nhiều người Okinawa cho rằng tuổi thọ và tinh thần phấn chấn của họ là ikigai, một thuật ngữ tiếng Nhật dùng để chỉ mục đích tồn tại của một cá nhân. Người Nhật tin rằng có ikigai là điều cần thiết để có được hạnh phúc và khả năng trở thành một phần tử có ích của xã hội. Nếu không có ikigai, con người sẽ có ít lý do để hành động ngoài mục đích tự bảo vệ bản thân.

Okinawa là một trong năm vùng mà tác giả Dan Buettner gọi là Vùng Xanh, hay là những khu vực mà trung bình, con người sống lâu nhất. Nghiên cứu thói quen của người dân trong các khu vực này có thể gợi ý cho chúng ta về những hoạt động nào thì làm tăng tuổi thọ trung bình và hoạt động nào có thể làm giảm tuổi thọ. Ngay cả khi các nhà khoa học không thể tìm ra bí mật của sự bất tử bằng cách nghiên cứu những Vùng Xanh này, họ có thể tìm ra cách con người có thể kéo dài tuổi thọ của mình thêm nhiều năm, thậm chí nhiều thập kỷ.

Trong khi tìm mục đích sống là yếu tố cơ bản để sống lâu hơn, các thói quen khác đóng một vai trò quan trọng trong khả năng kéo dài tuổi thọ cho công dân của bất kỳ xã hội nào. Ví dụ: một chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên và các thói quen có thể dự đoán được là rất quan trọng đối với sức khỏe của cư dân Ogimi. Hầu hết các bữa ăn ở Okinawa bao gồm nhiều rau và trái cây. Các tương tác xã hội thường xuyên, tích cực cũng rất cần thiết đối với sức khỏe tinh thần và thể chất của cư dân Okinawa. Tại Ogimi, cư dân thường xuyên được lãnh đạo cộng đồng giao trách nhiệm và tích cực quan tâm đến nhau.

Mặc dù những người ở bên ngoài Okinawa có thể không có được một cộng đồng với tình thân chặt chẽ hoặc có nguồn thực phẩm bổ dưỡng, họ vẫn có thể hưởng lợi từ những ví dụ mà người Okinawa nêu ra bằng cách xác định và theo đuổi một ikigai sâu sắc hơn. Mục đích sống đó, một khi được xác định, sẽ cung cấp lý do để đi làm và hoàn thành công việc hàng ngày. Ikigai cũng sẽ cung cấp động cơ để tuân theo những thói quen lành mạnh, đảm bảo rằng một cá nhân có thể theo đuổi ước mơ của mình trong nhiều năm. Sau khi tìm thấy ikigai, hầu hết mọi người đều phát hiện ra rằng họ không còn mong chờ ngày nghỉ hưu nữa. Thực hiện mục đích sống trở thành một nguyện vọng cả đời.

Ý chính

• Liệu pháp ý nghĩa là liệu pháp điều trị bệnh tâm thần bằng cách giúp bệnh nhân tìm thấy ý nghĩa trong cuộc sống của họ.

• Không bao giờ ăn đến mức no có thể làm tăng tỷ lệ sống thọ.

• Thực hiện các bài tập thường xuyên có tác động thấp hàng ngày có thể dẫn đến sức khỏe tốt hơn so với việc tập luyện cường độ cao.

• Bằng cách khám phá các hoạt động tạo ra những khoảnh khắc “thời gian trôi”, bất kỳ ai cũng có thể khám phá ikigai của họ.

• Một lượng nhỏ căng thẳng thực sự có thể cải thiện sức khỏe.

• Khủng hoảng sẽ xảy ra khi cá nhân cảm thấy buộc phải tuân theo các vai trò xã hội hoặc nghề nghiệp trái ngược với ikigai của họ.

• Cư dân Okinawa tăng tuổi thọ tiềm năng của họ bằng cách tuân thủ chế độ ăn uống lành mạnh với các thực phẩm giàu chất chống oxy hóa, bao gồm cả trà xanh.

• Thiền định cải thiện khả năng phục hồi cảm xúc, do đó tăng khả năng sống lâu.

Ý chính thứ nhất : Liệu pháp ý nghĩa là liệu pháp điều trị bệnh tâm thần bằng cách giúp bệnh nhân tìm thấy ý nghĩa trong cuộc sống của họ.

Trong phân tâm học truyền thống, bệnh nhân được yêu cầu kể lại những kỷ niệm và cảm xúc khó chia sẻ hoặc gây xấu hổ. Phân tâm học cho rằng chia sẻ những cảm xúc này với chuyên gia sẽ giúp bệnh nhân vượt qua các thói quen xấu và các chứng loạn thần kinh khác. Tuy nhiên, liệu pháp ý nghĩa là một trường phái tâm lý học riêng biệt, có cách tiếp cận khác để giúp bệnh nhân đối phó với bệnh tâm thần và đau khổ về cảm xúc. Thay vì hỏi bệnh nhân về quá khứ của họ, các nhà trị liệu ý nghĩa giúp bệnh nhân tìm ra những gì họ muốn theo đuổi, nghề nghiệp hoặc hoạt động mang lại ý nghĩa cho cuộc sống của họ. Các nhà trị liệu này đưa ra giả thuyết rằng hầu hết các rối loạn tinh thần và cảm xúc đều bắt nguồn từ việc không có mục đích sống xác định. Khi bệnh nhân đã phát hiện ra mục đích của mình, họ có thể thực hiện các bước nhỏ để hoàn thành mục đích đó, điều này sẽ mang lại cho họ sự tự tin và khôi phục cảm giác hạnh phúc và cân bằng.

Bác sĩ tâm thần người Áo Victor Frankl đã phát triển liệu pháp ý nghĩa phần lớn bằng cách điều chỉnh các kỹ thuật mà ông đã sử dụng cho chính bản thân ông khi đang bị giam ở trại tập trung Auschwitz. Khi ông lần đầu tiên được đưa đến trại như một tù nhân, bản phác thảo lý thuyết và công việc của ông đã bị tịch thu. Sao chép bản thảo đó đã trở thành sứ mệnh của cuộc đời ông, giúp ông có sức mạnh tinh thần để tồn tại trong điều kiện bị giam cầm. Frankl nhận ra rằng việc tìm kiếm ý nghĩa cao đẹp hơn trong cuộc sống là điều cần thiết, đặc biệt là đối với những người đang phải chịu đựng sự đau khổ tột cùng. Khám phá của ông đã trở thành nguyên lý cốt lõi của liệu pháp ý nghĩa.

Ý chính thứ hai : Không bao giờ ăn đến mức no có thể làm tăng tỷ lệ sống thọ.

Một câu châm ngôn phổ biến được sử dụng trong giờ ăn ở Nhật Bản là hara hachi bu, có nghĩa là “Hãy lấp đầy dạ dày của bạn đến 80 phần trăm”. Rõ ràng, không ai có thể biết được khi nào họ đã ăn chính xác 80% sức chứa của dạ dày. Câu nói này nhằm nhắc nhở thực khách ở Nhật rằng kết thúc bữa ăn trước khi cảm thấy no thực sự có thể làm tăng tuổi thọ. Hạn chế calo, với liều lượng nhỏ, có thể làm giảm các hormone làm tăng quá trình lão hóa trong cơ thể, và cũng có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường, tăng huyết áp, viêm nhiễm hoặc bệnh tim mạch. Ăn quá nhiều, hoặc thậm chí ăn cho đến khi no, có thể khiến mọi người cảm thấy uể oải vì hệ tiêu hóa phải làm thêm việc.

Một phương pháp mà những người quan sát hara hachi bu sử dụng là tách bữa ăn thành các thành phần nhỏ hơn, có thể được trình bày trên một số đĩa khác nhau. Bằng cách trải bữa ăn ra nhiều đĩa, thực khách có thể cảm thấy như họ đang được bày ra một bữa tiệc thịnh soạn và có nhiều khả năng dừng lại trước khi ăn no. Những người thực hành hara hachi bu cũng có thể quyết định hạn chế lượng calo của họ hai ngày mỗi tuần bằng cách chỉ ăn một bữa 500 calo hoặc ít hơn mỗi ngày, sau đó tiếp tục lịch trình ăn uống bình thường cho năm ngày còn lại trong tuần. Một trong hai phương pháp sẽ giúp thực hiện hạn chế calo với mức độ gián đoạn tối thiểu đối với các thói quen hiện có.

Ý chính thứ ba: Thực hiện các bài tập thường xuyên có tác động thấp hàng ngày có thể dẫn đến sức khỏe tốt hơn so với việc tập luyện cường độ cao.

Ở Ogimi, cư dân sống năng động, nhưng điều đó không có nghĩa là họ dành hàng giờ tại phòng tập thể dục để rèn luyện sức khỏe. Thay vào đó, họ thường xuyên đi dạo và chăm sóc khu vườn của họ. Họ đến thăm với bạn bè và chơi các môn thể thao có tác động thấp. Nhiều người trong số các cư dân có thể tiếp tục các hoạt động này tốt đến tuổi 90 và thậm chí sau khi họ đã bước qua tuổi 100. Cư dân của Ogimi có thể duy trì hoạt động lâu như vậy không chỉ vì họ tập thể dục, mà bởi vì họ chọn các bài tập thể dục ít tác động hơn so với các loại vất vả hơn. Các cư dân dành phần lớn thời gian trong ngày để tham gia vào các hoạt động đòi hỏi ít nhất một chút gắng sức về thể chất, điều này giúp họ khỏe mạnh hơn so với khi họ tập luyện cường độ cao hơn. Những người muốn giữ sức khỏe và sống qua 100 tuổi nên tìm kiếm các hoạt động có tác động thấp giúp họ luôn vận động. Khiêu vũ, yoga, thái cực quyền và các bài tập tương tự khác có thể cung cấp cho cơ thể sự kích thích và rèn luyện sức đề kháng mà không phải chịu tải quá nặng.

Ý chính thứ tư : Bằng cách khám phá các hoạt động tạo ra những khoảnh khắc “thời gian trôi”, bất kỳ ai cũng có thể khám phá ikigai của họ.

Tất cả các nhiệm vụ đều dễ dàng đạt được hơn trong trạng thái “thời gian trôi”, một trạng thái tinh thần trong đó ai đó có thể tập trung hoàn toàn vào nhiệm vụ đang làm mà không bị phân tâm, thậm chí hàng giờ đồng hồ mà không hề thấy thời gian trôi qua. Trạng thái “thời gian trôi” thường đạt được khi mọi người thực sự thích thú với công việc đang làm và thấy hơi khó một chút nhưng vẫn hài lòng để hoàn thành. Vì con người hạnh phúc nhất khi làm việc ở trạng thái “thời gian trôi”, nên những trạng thái “thời gian trôi” đó vốn được kết nối với ikigai của mỗi người. Không phải tất cả các hoạt động đều khơi gợi nên cảm hứng về trạng thái “thời gian trôi” trong mỗi người. Ví dụ: những người đạt đến trạng thái “thời gian trôi” trong khi chơi nhạc có thể kết hợp âm nhạc vào ikigai của họ. Những người khác có thể đạt đến trạng thái “thời gian trôi” dễ dàng nhất khi đang chơi thể thao.

Trong khi trạng thái “thời gian trôi” khó đạt được nếu không có sự quan tâm vốn có đối với hoạt động đó, trạng thái này có thể được tạo ra trong một số trường hợp nhất định. Tập trung vào một hoạt động tại một thời điểm và đặt ra các mục tiêu rõ ràng, dần dần sẽ giúp bạn dễ dàng đi vào trạng thái “thời gian trôi” hơn, ngay cả đối với những nhiệm vụ không mấy hứng thú.

Ý chính thứ năm : Một lượng nhỏ căng thẳng có thể cải thiện sức khỏe.

Đối với con người tiền sử, căng thẳng phục vụ một mục đích cụ thể. Ví dụ, nếu họ bị dồn vào chân tường bởi một con thú săn mồi hoặc một số mối đe dọa khác, họ sẽ cảm thấy căng thẳng đến mức có thể có đủ năng lượng để bỏ chạy thật nhanh. Trong các giai đoạn phát triển sơ khai của con người, căng thẳng thường không xảy ra nếu không có thứ gì đó cụ thể kích thích. Khi xảy ra, nó xảy ra theo từng đợt ngắn, chứ không phải là một động lực liên tục trong cuộc sống. Tuy nhiên, cuộc sống trong thế kỷ XXI xuất hiện một số yếu tố gây căng thẳng mà lại không đe dọa sự sống ngay lập tức, nhưng lại kích hoạt các phản ứng hóa học giống nhau. Việc không trả lời điện thoại di động khi nghe chuông có thể sẽ không gây hại cho bất kỳ ai, nhưng não vẫn tiết ra hormone căng thẳng để phản ứng với kích thích đó.

Tuổi thọ phụ thuộc vào việc giảm thiểu các nguồn căng thẳng không cần thiết. Tuy nhiên, một lượng nhỏ căng thẳng vẫn tốt cho cơ thể. Ví dụ, một vận động viên đang chuẩn bị cho một trận đấu khó sẽ tự chịu một mức độ căng thẳng nhỏ nhưng có thể kiểm soát được khi anh ta bước ra sân thi đấu. Những trường hợp căng thẳng nhỏ này có thể xuất phát từ việc đối mặt với những thách thức không liên tục, đòi hỏi phải vượt qua khả năng hiện tại. Một họa sĩ thử thách bản thân bằng cách tự ép mình hoàn thành một bức phác thảo nhỏ mỗi ngày cũng tương tự như vậy vì mỗi ngày đều phải trải qua một chút căng thẳng, nhưng căng thẳng đó mang lại năng lượng để hoàn thành một mục tiêu lớn hơn. Tìm kiếm sự cân bằng giữa thư giãn tuyệt đối và căng thẳng liên tục là điều quan trọng đối với bất kỳ ai hy vọng có một cuộc sống lâu dài và viên mãn.

 

Ý chính thứ sáu : khủng hoảng sẽ xảy ra khi cá nhân cảm thấy buộc phải tuân theo các vai trò xã hội hoặc nghề nghiệp trái ngược với ikigai của họ.

Thông thường, bệnh nhân tham gia liệu pháp vì họ cảm thấy trống rỗng trong cuộc sống hoặc mất phương hướng. Trong một số trường hợp, họ có thể đang phải chịu đựng một cuộc khủng hoảng hiện sinh, trong đó họ không chắc rằng sự tồn tại của họ có bất kỳ ý nghĩa nào cho thế giới hay không. Liệu pháp trị liệu có thể giúp những bệnh nhân này nhận ra rằng những khủng hoảng sống còn mà họ đang trải qua bắt nguồn từ sự mất kết nối giữa một mặt là cố gắng làm những gì người khác muốn họ làm và mặt khác là phớt lờ bỏ qua những mong muốn và nguyện vọng thực sự của họ. Khi mọi người bị ép buộc phải làm những kỳ vọng nơi họ mà không được cố gắng vì những điều họ thực sự muốn hoàn thành cho bản thân, họ có nhiều khả năng bỏ qua mong muốn thực sự của mình để hướng đến những tệ nạn như ma túy hoặc rượu.

Một biểu hiện phổ biến của khủng hoảng hiện sinh là chứng loạn thần kinh ngày Chủ nhật, trong đó mọi người đột nhiên nhận ra rằng cuộc sống của họ không có mục đích gì ngoài một công việc chưa hoàn thành. Dạng khủng hoảng hiện sinh này thường xảy ra vào Chủ nhật vì đó là một trong số ít ngày trong tuần mà người lao động có thời gian ở một mình với những suy nghĩ của họ. Tìm kiếm mục đích sẽ giúp những người mắc chứng loạn thần kinh Chủ nhật tìm thấy sự thỏa mãn trong suốt cả tuần, cho phép họ tận hưởng những ngày cuối tuần trong yên bình.

Ý chính thứ bảy : cư dân Okinawa tăng tuổi thọ tiềm năng của họ bằng cách tuân thủ chế độ ăn uống lành mạnh với các thực phẩm giàu chất chống oxy hóa, bao gồm cả trà xanh.

Chế độ ăn kiêng Okinawa đã trở nên nổi tiếng với khả năng tăng cường tuổi thọ. Một thành phần hỗ trợ khả năng chống lão hóa của chế độ ăn uống là số lượng tương đối lớn chất chống oxy hóa. Những phân tử này giúp làm chậm quá trình oxy hóa tế bào của cơ thể, do đó vô hiệu hóa các gốc tự do, các tác nhân có hại trong cơ thể làm tăng tốc độ lão hóa. Trong số các loại thực phẩm khác, nguồn chất chống oxy hóa chính của người Okinawa là trà xanh và trà xanh hoa nhài, ngoài việc tăng cường hệ thống miễn dịch thì còn giúp ngăn ngừa bệnh tim.

Người Okinawa cũng tăng lượng chất chống oxy hóa bằng cách ăn nhiều trái cây và rau. Các bữa ăn có nhiều sản phẩm từ đậu nành, cá ngừ, bắp cải, hành tây và khoai lang cũng cung cấp nhiều chất dinh dưỡng thiết yếu, giúp tăng cường sức khỏe của những người sống trên đảo.

Ý chính thứ tám: thiền định cải thiện khả năng phục hồi cảm xúc, do đó tăng khả năng sống lâu.

Giống như việc vận động thể chất gần như liên tục rất quan trọng đối với sức khỏe tổng thể, thì việc duy trì sự nhạy bén về tinh thần khi về già cũng vậy. Nhiều người Okinawa thực hành thiền định để trau dồi sự tập trung và cải thiện khả năng duy trì tư duy sáng suốt của họ ngay cả khi họ đã hơn trăm tuổi.

Mặc dù thiền truyền thống sử dụng việc điều hòa hơi thở có thể mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe tinh thần, nhưng nhiều hình thức thiền khác cũng có thể giúp duy trì tư duy tinh thần nhạy bén và cảm xúc minh mẫn. Ví dụ, một người phụ nữ hay bị lo lắng trầm cảm có thể được hưởng lợi từ việc khám phá tư tưởng Khắc kỷ, điều này sẽ cho phép cô ấy đối mặt với nỗi sợ hãi tồi tệ nhất của mình từ một tư duy lý luận và đo đạc được. Giữ một suy nghĩ tích cực và bình tĩnh sẽ giúp trẻ học cách tiếp cận những thử thách khắc nghiệt hơn khi lớn lên.

Những nhân vật được nói tới trong tác phẩm

Héctor García là một kỹ sư phần mềm người Tây Ban Nha sống ở Nhật Bản. Anh cũng là tác giả của cuốn sách Một Kẻ Lập Dị Ở Nhật xuất bản năm 2011.

Francesc Miralles là một tác giả người Tây Ban Nha, chuyên viết về những cuốn sách về tự lực và truyền cảm hứng. Ngoài Ikigai, anh còn viết cuốn Tình Yêu Không Viết Hoa xuất bản năm 2006.

Viktor Frankl (1905-1997) là một bác sĩ tâm thần người Áo, người đã phát triển liệu pháp ý nghĩa, một phong cách trị liệu tâm lý dựa trên việc giúp bệnh nhân tìm thấy mục đích sống.

Phong cách của tác giả

Trong buổi giới thiệu ikigai như một khái niệm cho khán giả phương Tây, Héctor García và Francesc Miralles đã dành nhiều thời gian để làm nổi bật sự đơn giản của cuộc sống ở Okinawa, Nhật Bản. Chữ viết của họ cũng lấp lửng và đơn giản. Họ nêu các nguyên tắc cơ bản của cả ikigai và liệu pháp tâm lý ý nghĩa bằng cách sử dụng những giải thích đơn giản. Cuốn sách cũng được chia các chương thành nhiều tiểu mục, giúp người đọc dễ dàng nắm bắt nhanh những điều cần thiết. Trong nhiều phần, họ trình bày triết lý của những người siêu thọ ở Ogimi trong các trích dẫn trực tiếp từ các cư dân và cung cấp tóm tắt về một số lời khuyên thường được đưa ra nhất.

Xuyên suốt Ikigai, García và Miralles cung cấp nhiều ví dụ thực tế hơn về cách người đọc có thể thực hiện các hoạt động của người Okinawa vào thói quen hàng ngày của họ. Ví dụ: phác thảo những điều cơ bản của một số phong cách tập luyện khác nhau mà người đọc có thể thử, chẳng hạn như thái cực quyền và cung cấp các mẹo về cách làm cho những công việc vặt vãnh có vẻ kích thích trí tuệ hơn.

Ikigai có chín chương, phần mở đầu và phần kết. Danh sách các tác phẩm liên quan cũng được cung cấp cho những độc giả muốn tìm hiểu thêm.

Đánh giá quan điểm của tác giả

Như Héctor García và Francesc Miralles đã chỉ ra trong cuốn sách của họ, Okinawa không phải là nơi duy nhất trên thế giới có một số người sống lâu đời nhất trên thế giới, mặc dù nó được xếp hạng cao nhất trong các Khu vực Xanh. Có bốn địa phương khác trên thế giới có thể tự hào về tỷ lệ cư dân sống lâu đời cao, bao gồm các hòn đảo ở Ý và Hy Lạp. Tuy nhiên, văn hóa của những địa điểm khác, mặc dù được cho là tương tự, nhưng lại không chủ yếu xuất hiện ở Ikigai. Là một cư dân của Nhật Bản và là một người ngưỡng mộ văn hóa Nhật Bản, García dường như chủ yếu quan tâm đến việc văn hóa của quốc gia đó và đặc biệt là văn hóa Okinawa, ảnh hưởng như thế nào đến tuổi thọ của cư dân. Vì García và Miralles không tính đến các khu vực khác trên thế giới có dân số sinh sống lâu đời, hoặc vì lý do tại sao Okinawa lại xếp hạng cao hơn phần còn lại của Nhật Bản, nên nỗi ám ảnh rõ ràng của họ về các đức tính của văn hóa Nhật Bản dễ bị chỉ trích là khách quan theo chủ nghĩa phương Đông.

Ikigai cung cấp một cái nhìn tổng quan cơ bản về cách thức mà khái niệm đó vận hành ở Nhật Bản, cũng như tài liệu sơ lược về một số chủ đề liên quan như chánh niệm, thiền định, Chủ nghĩa khắc kỷ và những thiếu sót được cho là của phân tâm học truyền thống. Tuy nhiên, đối với những độc giả đã quen thuộc với những khái niệm này từ những cuốn sách phát triển bản thân khác thì đôi khi cuốn sách này có vẻ đơn giản và lặp lại. Những độc giả đã quen thuộc với những tư tưởng Phật giáo Thiền cơ bản có thể tìm thấy một số khái niệm mới trong Ikigai, nhưng cuốn sách này có lẽ phù hợp hơn với những người mới làm quen với thể loại sách phát triển bản thân.

---

Tóm tắt tác phẩm “Ikigai: Bí mật để sống lâu và hạnh phúc của người Nhật” tới đây là hết. Dự án được thực hiện bởi Tugiac.vn với phương châm: Sống Đời Tỉnh Thức, Tự Lực Giác Ngộ